Wandkleden in Museum Rijswijk: universele gebaren en taal met tongbrekers
De wereldburgers die op de wandkleden van Dina Danish zijn afgebeeld, zijn aan hun houding en kleding te herkennen. De gebaren die ze maken, zijn vaak hetzelfde en stralen macht uit.
De figuren op de banieren en wandkleden van de Egyptische kunstenares Dina Danish (1981) hebben geen gezicht, maar dat is ook niet nodig. Boven het donkerblauwe pak met de rode das zweeft onwillekeurig het gezicht van Donald Trump. Op een andere afbeelding tafeltennist Brigitte Macron (herkenbaar aan de hoge schouders) met Camilla Parker Bowles. Melania Trump laat het hoofd hangen, het weelderige haar bedekt haar hele gezicht, maar je ziet onmiskenbaar de first lady van Amerika. Toch gaat het in de tentoonstelling ‘Protocols and other Formal Agreements’ in Museum Rijswijk niet om die beroemde figuren zelf, maar om de woordeloze gebaren die ze maken en die bij nadere beschouwing universeel zijn.
“De gezichten zijn inwisselbaar,” zegt Danish. “Het gaat om de houdingen en gebaren die macht uitstralen. Ik heb ontdekt dat de manier van presenteren bij verschillende evenementen steeds weer hetzelfde is. De wereldleiders staan op podia achter microfoons en schudden elkaar symbolisch de hand.”
Dina Danish, ‘The Forum’ (2023).
Tussen de wandkleden hangen oude prenten uit de collectie van het museum, zoals van de Vrede van Rijswijk uit 1697, waarbij het protocol net zo goed een belangrijke rol speelde. “Wat zo bijzonder is, is dat de koningen op de prenten wél gezichten hebben, maar die zijn zo geïdealiseerd dat ze allemaal op elkaar lijken, ze zijn dus eigenlijk ook weer inwisselbaar,” aldus conservator Julia Geerlings.
Communicatie
‘Protocols and other Formal Agreements’ is een tentoonstelling over communicatie. Het herhalende patroon waarmee de machtigen der aarde zich laten zien, fascineert Danish mateloos. Ze legt uitwisselbare beelden van politici op wandkleden vast met mooi geweven stoffen en fijn borduurwerk. Danish: “Wat mij óók enorm fascineert, is het moment waarop personen hun best doen om zichzelf verstaanbaar te maken, en dat het dan toch vaak uitmondt in een complete miscommunicatie.”
Op dit moment is het, gezien de gespannen wereldwijde politieke conflicten, sterker dan ooit
Dina Danish is geboren in Parijs en groeide op in Caïro en San Francisco. Ze verhuisde in 2011 naar Amsterdam om aan de Rijksakademie van Beeldende Kunsten te studeren. Nu pendelt ze heen en weer tussen Amsterdam en Caïro, waar haar man en dochter wonen. Het leven in verschillende culturen en het spreken van verschillende talen heeft haar werk enorm beïnvloed. Danish trekt symbolen, gebaren en de relatie met taal op humoristische wijze in twijfel. Ze geeft vormen van miscommunicatie weer in teksten en video’s met, zoals ze dat zelf noemt ‘tongbrekers en herhalingen’. In de video ‘Practicing Foreign Languages’ probeert ze meerdere malen vergeefs het woord ‘Fingerspitzengefühl’ uit te spreken en in ‘Type Sonata’ probeert ze in een rechte lijn en op hetzelfde moment op een Engelse én een Arabische typemachine te typen. Beide zijn onmogelijke opgaven.
Politici
Danish wordt elke dag weer overweldigd door de honderden beelden die zich aan haar opdringen. “Dat maakt me verward. Op dit moment is het, gezien de gespannen wereldwijde politieke conflicten, sterker dan ooit. Ik word geconfronteerd met de vele podia, vlaggen, microfoons en protocolovereenkomsten.” Ze legt uit dat ze zich machteloos voelt, omdat ze er geen enkele invloed op kan uitoefenen en dat ze daardoor tot haar werk kwam. “Voortdurend verzamel ik alledaagse nieuwsbeelden van wereldleiders die op hun podia staan, persconferenties geven, protocollen ondertekenen en poseren voor hun verkiezingscampagnes.”
De figuren kijken de toeschouwer aan of draaien hem de rug toe, als politici die het schijnbaar met elkaar eens zijn
Het gevolg is dat haar werk veelal een politieke achtergrond heeft, zoals ‘Army of Protestors’. Handen houden borden vast met afbeeldingen van mannen in pak. De achtergrond wordt gevormd door gobelinstof met elegant gebogen bladeren en als tegenstelling motieven van legerkleding. Het werk is geïnspireerd door een nieuwsfoto van Syrische soldaten die spandoeken omhooghouden met Assad en Poetin, waarmee ze hun steun en bereidheid tonen om zich aan te sluiten bij de oorlog tegen Oekraïne. Op ‘The Forum’ zijn mannen zonder hoofd hand in hand en in zwarte pakken afgebeeld. Hun donkere silhouetten steken af tegen een gebloemde stof. De figuren kijken de toeschouwer aan of draaien hem de rug toe, als politici die het schijnbaar met elkaar eens zijn.
Dina Danish, ‘Army of Protestors’ (2024).
Middeleeuwse banieren
Veel van het werk is door Danish zelf gemaakt, soms laat ze het uitvoeren door ambachtslieden uit Caïro die gespecialiseerd zijn in het maken van decoratieve tenten (khayamiya). Effen stoffen worden gecombineerd met decoratieve weefsels. De wandkleden doen denken aan middeleeuwse banieren, sommige werken zijn ook zo opgehangen: met brede lussen aan een stok en afbeeldingen aan weerskanten. De stoffen die Danish gebruikt komen soms uit Caïro, maar zijn even vaak door haar gekocht op de Albert Cuypmarkt in Amsterdam.
