Discriminatie in de horeca, een probleem waar niemand iets aan doet
De gemeente Den Haag ziet discriminatie in het uitgaansleven als ‘een wezenlijk probleem’. Toch komt het beloofde mysteryguestonderzoek niet op gang. En wordt er dus niet opgetreden.
Een vrolijke introductiedag op de Haagse Hogeschool in augustus vorig jaar veranderde in een nachtmerrie voor de 24-jarige Nesrin (achternaam bekend bij de redactie) toen haar avond abrupt eindigde met een ingrijpende ervaring bij Café Millers op het Plein. “Het was een gezellige middag, we waren samen met aanstaande studenten aan het borrelen,” vertelt Nesrin in het restaurant van de Centrale Bibliotheek aan het Spui. ’s Avonds besloot ze met enkele medestudenten de stad in te gaan. Rond 23.00 uur wilde ze naar huis, maar een ontmoeting met een groep mannen met verjaardagshoedjes veranderde haar plannen. ‘Omdat je jarig bent, krijg je van mij een shotje,’ zei ze grappend tegen een van hen. Zo belandden ze bij Millers.
Plotseling voelde Nesrin een harde hand in haar nek. “Het ging heel snel, maar ik kan me herinneren dat ik verwarring voelde: wat gebeurt hier?” Ze werd zonder waarschuwing naar buiten gesleurd en op de grond gegooid. “Het was net zoals je in tekenfilms ziet.” Haar tas bleef achter met daarin onder meer haar ov-kaart, huissleutels en telefoonoplader. “Het was inmiddels half één ’s nachts. Mijn telefoon had nog maar vier procent batterij. En mijn huisgenoot was niet thuis, dus ik had echt mijn sleutels nodig.” Ondanks herhaaldelijke verzoeken mocht ze van de beveiliger haar tas niet ophalen. “Hij lachte me uit en zei dat ik mijn spullen morgen kon ophalen. Ik voelde totaal onbegrip en ben op het terras gaan zitten, wachtend tot de laatste persoon zou vertrekken.”
In de war
De gebeurtenissen lieten Nesrin niet los. “Ik was vooral erg in de war. Het was een rustige dinsdagavond en er stonden slechts twee andere groepen binnen. Ik begreep niet waarom ik uit het niets uit de club werd gegooid. Mijn eerste aanname was dat ik misschien te veel gedronken had. Maar ik was rustig aan het whatsappen met mijn zus toen het gebeurde.” Aan discriminatie dacht Nesrin in eerste instantie niet. Totdat ze haar verhaal de volgende ochtend deelde met een vriendin die actief is in de Haagse politiek. “Zij vroeg of ik de enige gekleurde persoon binnen was. Dat was ik. Toen vertelde ze dat ze vaker soortgelijke verhalen had gehoord over Café Millers en dat ik de recensies moest lezen. Ik kon mijn ogen niet geloven toen ik daarin exact dezelfde ervaringen herkende.”
Ik werd van de trap geduwd en naar buiten gegooid
Nesrin pakt haar telefoon om de recensies te laten zien. ‘Extreem racistisch,’ begint er een. De persoon in kwestie beschrijft dat hij een regelmatige bezoeker was tot aan het incident. ‘We zagen hoe bewakers deden aan etnisch profileren aan de deur en in de club. Ik had nooit verwacht uiteindelijk ook slachtoffer hiervan te worden. Ik had een leuke avond met mijn vrienden, totdat ik naar het toilet liep en werd gegrepen in de achterkant van mijn nek. Ik werd van de trap geduwd en naar buiten gegooid. Ik kreeg geen verklaring van de bewaker. Toen ik de politie probeerde te bellen, sprong de bewaker op mij. Ik heb Millers foto’s gestuurd van mijn verwondingen en mijn kapotte telefoon, maar ik heb geen reactie ontvangen.’ ’ Op de site Tripadvisor staan nog veel meer klachten over Millers.
Geen mysteryguests
Het college van B en W beloofde vanaf eind 2022 meerjarige onderzoek te doen naar discriminatie en racisme, waaronder in de horeca. Ook in 2012 en 2016 onderzocht de gemeente discriminatie in het uitgaansleven via zogeheten mysteryguestonderzoeken, waarbij mensen in opdracht van de gemeente horecagelegenheden bezochten zonder zich bekend te maken. De conclusie in 2016 was dat er in het uitgaansleven inderdaad sprake was van discriminatie. Of het daarbij ging om structurele discriminatie kon niet worden vastgesteld. Maar de urgentie om het mysteryguestonderzoek te hervatten, lijkt niet te worden gevoeld. Volgens de gemeente komt dit door ‘uitval en wisseling van personeel op de betreffende afdeling waardoor werkzaamheden on hold zijn gezet.’
Uit interne documenten, verkregen via een broep op de Wet open overheid (WOO), blijkt inderdaad dat een ambtenaar eind december 2022 uitvalt. Het mysteryguestonderzoek valt stil. Pas in november 2023 wordt deze methode weer genoemd in een interne mail, en pas bij een teamoverleg van 5 maart 2024 volgde inhoudelijke behandeling. Een woordvoerder laat in een reactie weten dat het onderzoek in de loop van 2024 daadwerkelijk zal worden uitgevoerd.
‘Wezenlijk probleem’
Dat discriminatie in het uitgaansleven aangepakt moet worden, wordt wel erkend door de gemeente. ‘Discriminatie in het uitgaansleven is hier een wezenlijk probleem,’ staat in een interne mail. Daarnaast ontwikkelt de gemeente de ‘Nachtvisie’, waarmee ze het uitgaansleven wil stimuleren. Ook hierin komt het thema discriminatie aan de orde. ‘We krijgen in onze gesprekken over de Nachtvisie te horen dat er regelmatig nog mensen worden geweigerd op basis van uiterlijk,’ aldus een andere mail.
Door de lage meldingsbereidheid krijg je geen goed beeld van wat er echt speelt
Ook burgemeester Jan van Zanen, wethouder Saskia Bruines (D66, cultuur) en wethouder Mariëlle Vavier (GroenLinks, inclusie) erkennen in een mail aan een bezorgde burger dat discriminatie voorkomt in het nachtleven. De burger gaf aan meerdere malen te zijn geweigerd bij een bepaalde nachtclub, terwijl zijn vrienden met een witte huidskleur wel worden toegelaten. ‘Helaas zijn wij op de hoogte van het feit dat er discriminatie plaatsvindt in het uitgaansleven,’ luidt het antwoord. ‘Dit willen we zeker veranderen (…). Om een nauwkeuriger beeld van die situatie te krijgen, zijn we voornemens (praktijk)testen en/of mysteryguestonderzoeken op te zetten.’
Geen waarschuwing
Maar wat kan de gemeente concreet doen tegen discriminatie in het uitgaansleven? Volgens het eigen handhavingsbeleid worden bij de eerste twee overtredingen waarschuwingen gegeven. Bij de derde volgt een sluiting voor drie maanden en na de volgende overtreding kan de gemeente de plek voor onbepaalde tijd sluiten en de vergunningen intrekken.
Een duidelijke aanpak, zo lijkt het. Maar geen enkele horecazaak blijkt de afgelopen vijf jaar een waarschuwing te hebben gehad, laat staan een sanctie. Een woordvoerder verklaart: “Dat discriminatie in de praktijk vrijwel nooit tot bestuursrechtelijke handhaving leidt, heeft vooral te maken met de eisen die worden gesteld aan het voldoende aannemelijk maken ervan.”
Dat het in de praktijk ingewikkeld is discriminatie aan te kaarten, ondervond ook Nesrin. “Ik heb twee weken na het incident aangifte gedaan. De agent attendeerde mij erop dat discriminatie strafrechtelijk moeilijk te bewijzen is.” Een paar weken na haar aangifte ontving Nesrin een brief. “Daarin stond dat er onvoldoende bewijs was om er een zaak van te maken.”
Nesrin plukt onrustig aan de mouwen van haar zwarte trui als ze vertelt over de consequenties van het incident. “Ik heb er PTSS aan overgehouden.” Therapie, waaronder een EMDR-behandeling, hielp haar om te gaan met de angst, maar het incident blijft pijnlijk. “Nog steeds loop ik met moeite door het centrum van Den Haag.”
‘Wel melden’
Slachtoffers van discriminatie kunnen naast aangifte doen ook hun verhaal kwijt bij verschillende antidiscriminatiebureaus in Nederland. Onlangs is het bureau Den Haag Meldt opgegaan in het landelijke Discriminatie.nl, met als doel om de zichtbaarheid te vergroten. Volgens Nurcan Günes en Luciano Dundas, onderzoekers bij de Haagse antidiscriminatievoorziening (ADV), weet nog niet iedereen het antidiscriminatiebureau te vinden. “De meldingsbereidheid is heel laag. Zowel bij de politie en bij het College voor de Rechten van de Mens als bij ons. Daardoor krijg je geen goed beeld van wat er echt speelt,” aldus Günes.
De Haagse ADV verzamelt jaarlijks het aantal discriminatiemeldingen per sector. Van de 218 meldingen in 2021 ging het om veertien meldingen in de horeca. Het jaar daarop ontving het meldpunt elf meldingen in de horeca op een totaal van 213. Vorig jaar was er sprake van een opvallende daling: slechts vijf van de 290 discriminatiemeldingen betroffen de horeca.
Als gasten met een kleur niet naar binnen mogen wordt met enige regelmaat de racismekaart getrokken
De daling betekent niet automatisch dat er sprake is van minder discriminatie. Dundas: “Wij vernemen ook verhalen van jongeren met een migratieachtergrond die de voorkeur geven aan Rotterdam of Amsterdam, omdat zij de horeca daar toleranter vinden dan in Den Haag. Daardoor krijg je natuurlijk ook minder meldingen.” Günes vult aan: “Slachtoffers denken ook: er wordt niets met mijn melding gedaan. Dus dan melden ze niet. Of ze willen het incident liever niet herbeleven door het na te vertellen. Maar melden heeft altijd zin: het wordt geregistreerd en de gemeente krijgt ook onze cijfers.”
Op de vraag of Nesrin ook met de Haagse ADV heeft gesproken, barst ze in huilen uit. “Ik heb hier nog niet eerder bij stilgestaan. Tijdens de aangifte is mij nooit iets verteld over een discriminatiemeldpunt.” Ze weet niet of ze haar verhaal alsnog met de instantie wil delen. “Het is al bijna een jaar geleden. De weken erna was ik nog strijdlustig, maar nu heb ik me erbij neergelegd.”
Nurcan Günes concludeert: “Het is alweer acht jaar geleden dat er in Den Haag een mysteryguestonderzoek is ingezet. Destijds bleek al dat er sprake is van discriminatie in het uitgaansleven. Een mysteryguestonderzoek is belangrijk. Op basis daarvan kan de gemeente bepalen of er iets aan de hand is en vervolgens optreden, als ze tenminste echt wil dat er wat verandert.”
Reactie Café Millers: ‘We zijn geen kerk’
‘Dat er mensen zijn die Millers beschuldigen van discriminatie tijdens het nachtleven is een zeer zware en kwalijke beschuldiging. Het is op z’n zachtst gezegd pijnlijk om zo weggezet te worden, aangezien Millers een van de Haagsche horecagelegenheden is waar juist iedereen van welke afkomst, geaardheid of kleur dan ook welkom is.’
‘De beveiliging en medewerkers zijn aan het werk om ervoor te zorgen dat er een veilige en gezellige omgeving is voor gasten. Dat er gasten de entree wordt ontzegd of dat er gasten naar buiten worden gezet, klopt zeer zeker. Hiervoor zijn huisregels en deurbeleid opgesteld.’
‘Als gasten met een kleur niet naar binnen mogen wordt met enige regelmaat de racismekaart getrokken, terwijl hier geen enkele sprake van is. Er worden minstens zoveel gasten geweigerd met een blanke huidskleur, maar die kunnen dat argument niet gebruiken. Als gasten die zich binnen bevinden zich niet gedragen worden ze verzocht te vertrekken. Als ze hierin tegenwerken kan het er soms iets steviger aan toe gaan.’
‘Ongetwijfeld zullen, van de miljoenen mensen die Millers bezocht hebben, gasten wel eens onterecht geweigerd zijn. Het blijft mensenwerk en er worden wel eens fouten gemaakt. De twee specifieke gevallen die u benoemt, zijn helaas te lang geleden voor ons om terug te halen. Als de berichten die worden geschetst ons hadden bereikt, waren ze zeker uitgenodigd voor een gesprek om na te gaan wat de toedracht was. Wij betreuren het dat daar geen gelegenheid voor is geweest.’
‘Misschien ten overvloede, maar uitgaansgelegenheden zijn geen kerken met een open deur. Wij dienen te zorgen voor een veilige omgeving en dat houdt simpelweg in dat er bezoekers geweigerd worden bij de entree als er twijfel bestaat.’
Volgende week deel 2 over discriminatie in de horeca.
Dit artikel is tot stand gekomen met steun van Stichting Luis in de Pels.
De redactie biedt u dit verhaal gratis aan. Meer Haagse verhalen? Neem een (proef)abonnement op weekkrant Den Haag Centraal. Elke donderdag in de bus. De krant is ook verkrijgbaar bij onze verkooppunten.
