Nieuwe Pulchri-voorzitter Ed van der Kooy: ‘Kunst is veel breder geworden’
Ed van der Kooy heeft als nieuwe voorzitter van kunstenaarsvereniging Pulchri Studio al op flink wat tenen getrapt, maar hij belooft een totale verandering en vooral verjonging.
De nieuwe voorzitter van Pulchri Studio, Ed van der Kooy (68), bruist van energie en zit boordevol plannen. Hij steekt zijn mening niet onder stoelen of banken: “Pulchri moet verjongen, anders is het over tien jaar naar de kloten.”
Achter zijn bril met ronde glazen en boven een enigszins verwilderde hipsterbaard is zijn blik taxerend. Van der Kooy lijkt zich niet helemaal thuis te voelen in de bestuurskamer van de kunstenaarsvereniging, waar zo te zien de laatste vijftig jaar niets is veranderd. Er ligt een oud tapijt op tafel en er staat een antieke klok waarop de tijd bevroren is. “Ik was decennialang lid van Pulchri, maar kwam er bijna nooit, ik was een ‘slapend lid’,” geeft hij toe. “Eerlijk gezegd dacht ik: Pulchri is dat Asterix-dorpje dat zich verzet tegen de moderne kunst en de deuren zitten stevig op slot. Toen ik een aantal jaren geleden weer eens binnenliep, dacht ik: het is hier een suffe boel aan het worden en de sociëteit is op sterven na dood. Maar ik heb Pulchri herontdekt. De mogelijkheden zijn eindeloos en het gebouw is prachtig.”
Ed van der Kooy is ook als kunstenaar enorm productief. Zijn schilderijen zijn hyperrealistisch, maar spelen zich vaak in een surrealistische omgeving af. Hier en daar verwerkt hij wat humor in zijn werk. Een van zijn belangrijkste opdrachtgevers was Dirk Scheringa, bestuurder van de DSB Bank die in 2009 failliet ging. Van der Kooy was zijn twaalf meer dan levensgrote schilderijen letterlijk kwijt. Hij vond ze terug bij Museum More in Gorssel en exposeerde in 2017 met de complete serie bij Pulchri Studio.
Speerpunt
“Vijf jaar geleden werd ik gevraagd om bij de tentoonstellingscommissie van Pulchri te komen,” vervolgt hij. “Dat is goed, zei ik tegen de toenmalige voorzitter, maar dan gaan we hier wel wat veranderen. Ik heb er toen voor gezorgd dat er nieuwe mensen bij de ballotagecommissie kwamen met een andere en strengere blik, zodat er betere kunstenaars werden geselecteerd. Alle ‘creatieve groepjes’ werden afgestoten. Ik heb op heel wat tenen getrapt.”
Een speerpunt in het beleid van de kersverse voorzitter is verjonging. “Met de vorige ballotagecommissie ging ik een keer mee naar de afstudeertentoonstelling van de Koninklijke Academie van Beeldende Kunsten. Ze vonden het werk allemaal verschrikkelijk. Alles wat ze zagen, vonden ze ‘rommel’. En ík zag vooral jonge kunstenaars die enthousiast bezig waren, dan héb je mij al. Ik dacht: we zitten volledig op het verkeerde spoor. Kunst is inmiddels veel breder geworden en dat moeten we erkennen. Als we alleen keurige schilderijtjes accepteren, dan is Pulchri over tien jaar uitgestorven. Dan is er gewoon niemand meer over.”
Heb je ideeën? Kom maar langs, wij maken het mogelijk
Van der Kooy verbond zich met Rewire, een initiatief van jonge kunstenaars dat al vanaf 2011 in Den Haag wortelt en inmiddels internationaal bekend is. Rewire organiseert jaarlijks een festival voor avontuurlijke muziek op bijzondere locaties in Den Haag, de optredens gaan vergezeld van visuele spektakels. Bezoekers komen uit de hele wereld en staan in lange rijen te wachten om naar binnen te mogen. Sinds 2023 strijken ze ook neer bij Pulchri Studio. “Ja dat was de eerste keer. Pulchri stroomde vol met jonge mensen, ik denk dat er wel duizenden geweest zijn. Dus nu heb ik gezegd: heb je ideeën? Kom maar langs, wij maken het mogelijk. De organisator van Rewire, Yannick Güldner, stelde de kunstenaar Zimoun voor. Het festival is van 3 tot en met 6 april, maar ik heb Zimoun direct voor twee weken geboekt. Hij maakt fantastische installaties als geluidskunstenaar, het is een belevenis om naar zijn werk te kijken.”
Staatskunst
“De gemeente werkt helaas nog niet altijd mee,” gaat van der Kooy verder. “Ik heb binnenkort een hoorzitting over de subsidies die ze ons dit jaar níét gegeven hebben. Ik heb een vrij fel bezwaarschrift ingediend, want ik word doodziek van al die punten waaraan je moet voldoen om subsidie te krijgen. De kunstwereld wordt daardoor helemaal door de overheid ingepakt. Ik denk wel eens: als we zo doorgaan, dan wordt het zo langzamerhand staatskunst. Dat moeten we toch niet willen? Alles moet bijvoorbeeld inclusief zijn. Dat is in deze wijk moeilijk, het is nu eenmaal een witte gemeenschap. Je krijgt punten, en als je die niet haalt, dan kijken ze niet verder. Nog vreemder is dat degenen die daarover beslissen van buiten de stad komen. Ik had een gesprek met drie Rotterdammers die zeiden: dat Pulchri is toch zo’n oudemannenclub? Dat is dus vechten tegen de bierkaai. Wethouder Saskia Bruines is gelukkig wél enthousiast, daarom hebben we subsidie gekregen voor de beeldententoonstelling op het Lange Voorhout, die in mei gerealiseerd wordt.”
De boel in de sociëteit gaat volledig op de schop
Een van de andere belangrijke vernieuwingen is cateraar Karsten & Kuiper, die ook een afhaalrestaurant heeft met gezonde en huisgemaakte maaltijden in de Van Diemenstraat. “Ze zijn superenthousiast. De boel in de sociëteit gaat volledig op de schop. Het interieur wordt stapsgewijs aangepast en we zijn nu, behalve op de maandag, elke dag open. Voor iedereen en tot tien uur ’s avonds, je staat dus nooit meer voor een dichte deur.”
Commotie
De frisse wind die de nieuwe voorzitter door de kunstenaarsvereniging jaagt, heeft ook de nodige commotie opgeleverd. De veranderingen worden niet door iedereen op prijs gesteld en het bestuur ontving boze brieven, met name van de oudere leden die vinden dat over elke beslissing gestemd moet worden. Het openstellen van de sociëteit voor ‘buitenstaanders’ wordt als het pijnlijkste ervaren.
‘Met deze openstelling wordt het enige relevante voordeel voor het gemiddelde kunstlievende lid: een korting op consumpties in de sociëteit, die nu onverbiddelijk is omgetoverd tot een openbare horecagelegenheid met slechte akoestiek,’ schrijft oud-diplomaat Hans van Bemmelen in een e-mail aan het bestuur die onder de leden is verspreid. Op het lidmaatschap zou hij graag ‘korting voor de ouden van dagen zien, net zoals bij Sociëteit De Witte’. Met onmiddellijke ingang heeft Van Bemmelen zijn lidmaatschap opgezegd, omdat het voor hem niet genoeg voordeel meer bood. ‘De zweem van exclusiviteit, het onder elkaar verkeren met gelijkgestemden van niveau en de artistieke interesse ontbreken,’ schreef hij verbolgen. ‘En bovendien wordt in café De Posthoorn om 21.50 uur geen drank geweigerd, zoals hier.’
Dat er leden zijn die hun lidmaatschap opzeggen, is onvermijdelijk
De tijd dat een welgestelde mecenas er plezier in had om de arme kunstenaar te ondersteunen, lijkt voorgoed voorbij. Van der Kooy verzucht: “Deze leden realiseren zich niet dat er ernstige financiële problemen geweest zouden zijn als er geen maatregelen genomen waren. We krijgen geen subsidie meer van de gemeente. Dat maakt de toekomst van Pulchri zeer onzeker en zo waren we écht met z’n allen in De Posthoorn geëindigd. Dat er leden zijn die hun lidmaatschap opzeggen, is onvermijdelijk. Het zou de prijs kunnen zijn die nodig is om Pulchri klaar te maken voor de toekomst. Ik zie óók dat leden die ooit afgehaakt waren nu weer lid zijn geworden, omdat ze positief staan tegenover het nieuwe beleid. Pulchri moet een open instituut worden en ik hoop dat heel Den Haag hier zal komen eten. Inmiddels is de kunstverkoop verviervoudigd door de vernieuwingen en hebben we contact met alle kunstinstellingen in Den Haag. Ik heb een fantastisch nieuw bestuur. Pulchri moet hét kunstcentrum van de stad worden.”
Eind februari is er een extra informatieve bijeenkomst gepland om alle leden te horen. Van der Kooy staat open voor constructieve ideeën.
