Gastcolumn Jan Pronk: ‘Door de pomp’
Oud-VVD raadslid en bestuurskundige Jan Pronk schrijft een gastcolumn voor de DHC-podcast ‘Wegwijs in het IJspaleis’ over de formatie. Deze week: Hoe de VVD al twee keer bakzeil haalde in de formatie.
Zonder dat er iets wezenlijks veranderd is, heeft de VVD-fractie in de Haagse gemeenteraad besloten de bezwaren opzij te zetten en te gaan onderhandelen met de huidige coalitiepartijen. Dat roept de vraag op waar we dan de afgelopen drie maanden naar hebben zitten kijken? Waarom hebben de liberalen dit proces drie maanden laten duren? Na de verkiezingen formuleerden zij twee grote wensen. De eerste was een coalitie met Hart voor Den Haag en D66.
Toen dit niet lukte vanwege de bekende blokkade, wilde de VVD een coalitie met D66, GroenLinks en CDA, en vooral zonder de PvdA. Dit hebben zij weken volgehouden met als argument: we willen geen getalsmatig overbodige partij in de coalitie. Die kan gaan freewheelen bij belangrijke en moeilijke besluiten en zich onttrekken aan de samenwerking als het moeilijk wordt. Achter de schermen wist iedereen dat het vooral ging over de uiterst moeizame relatie tussen de VVD en de partijleider van de PvdA en wethouder, Martijn Balster.
Beetje druk
Van tevoren was uit te tekenen dat er tegen deze positie van de VVD veel bezwaar zou komen. Van D66 dat graag precies in het midden verkeert van een coalitie met twee partijen ter linkerzijde en twee partijen ter rechterzijde. Van GroenLinks wegens de landelijke vrijage met de PvdA. Bovendien is een links maatje in de coalitie fijn. Van de informateur, omdat een coalitie met 23 zetels rust op een meerderheid van maar één zetel. Dat is lastig als een raadslid ziek is. Of bijvoorbeeld als een raadslid, dat tevens kroegeigenaar is, zich moet onthouden van stemmen over Haagse horecaplannen. Maar dit was allemaal te voorzien. Als je echt vindt dat het stadsbestuur beter af is zonder de PvdA, en daar is vanuit de Haagse VVD na de afgelopen jaren alle reden toe, is het onbegrijpelijk deze positie in te nemen als je een beetje druk daarop niet kunt weerstaan.
Drie maanden vertraging, gezichtsverlies en het verwijt van politiek opportunisme best een hoge prijs voor de stad, de politiek en de partij.
We hebben het in eerdere columns voorspeld. De VVD zou door de pomp gaan. Waarom? Was het gevoeligheid voor het gezag van Donner? Die heeft niets wezenlijks anders geconcludeerd dan al bekend was, maar het hoogstens archaïsch en wollig opgeschreven. Denkt partijleider Anne Mulder misschien met veel verzet voor de bühne vervolgens tijdens de onderhandelingen hiervoor een beloning te kunnen incasseren? Om die winst binnen te halen, is drie maanden vertraging, gezichtsverlies en het verwijt van politiek opportunisme best een hoge prijs voor de stad, de politiek en zijn partij. Is het wellicht zo dat een coalitie over links met zes partijen zonder de VVD subtiel als alternatief is gesuggereerd achter de schermen? Daarmee zou de VVD buiten de boot vallen. Inhoudelijk niet prettig, en zoiets heeft natuurlijk stevige gevolgen voor persoonlijke carrières en wethoudersambities.
Kleurloze coalitie
De VVD is straks wel mede verantwoordelijk voor het blokkeren van deelname aan een nieuw college van Hart voor Den Haag. Het grootste gevaar is weer vier jaar een kleurloze links-middencoalitie waar voor de VVD-kiezer niets in zit. En voor die van de Hart voor Den Haag-kiezer uiteraard ook niet. Daar moet veel tegenover staan. Tegenhouden van al te linkse plannen is niet voldoende. Afremmen van autopesten, vertragen van onbetaalbare energietransitieplannen, niet óveral de hoogste en lelijkste torens bouwen, de belastingen niet ál te veel omhoog: er moet echt meer dan dat uitkomen, om deelname aan de beoogde coalitie te rechtvaardigen. Hoe het ook zij, de druk op Mulder en consorten is hoog om met een klinkend onderhandelingsresultaat uit de formatie te komen.
Deze column is geschreven door Jan Pronk, bestuurskundige en voormalig raadslid van de VVD. Hij doet dit in het kader van de podcast ‘Wegwijs in het IJspaleis’ over de nasleep van de gemeenteraadsverkiezingen. Luister nu aflevering 10: ‘De schaduwmacht’, waarin we deze column bespreken. Vragen of opmerkingen? Mail naar podcast@denhaagcentraal.net.
