Kritiek op laconieke aanpak Eritrese rellen
De Eritrese geweldsexplosie van vorig jaar aan de Fruitweg, dreunt nog na op het stadhuis. “Dit mag nooit meer gebeuren in onze stad.”
De Haagse gemeenteraad wil dat er lessen worden getrokken uit een Berenschot-rapport dat werd opgesteld naar aanleiding van de hevige rellen die ontstonden bij een Eritrese bijeenkomst op 17 februari vorig jaar in zalencentrum Opera, bleek woensdag in een commissievergadering. Dat is ook gebeurd, verzekerde de burgemeester Jan van Zanen, maar de raad blijft kritisch.
Ruim driehonderd relschoppers, voornamelijk aanhangers van Brigade Nhamedu, kwamen met stokken, knuppels en stenen af op de bijeenkomst van de Federatie van Eritrese Gemeenschappen in Nederland. Negentwintig agenten raakten gewond en ook journalisten werden aangevallen. Een touringcar en twee politieauto’s gingen in vlammen op; het zalencentrum liep brandschade op.
Politie onderschatte risico’s
Uit het Berenschot-rapport blijkt dat binnen de lokale driehoek (burgemeester, politie en justitie) de informatievoorziening in aanloop naar de Eritrese bijeenkomst te wensen overliet. “De politie had zich wel voorbereid op het feit dat er iets zou gebeuren, maar de omvang en intensiteit was vele malen groter dan verwacht,” legde onderzoeker Marloes Verheul van Berenschot uit. “De politie was zich bewust van de geweldsbereidheid van de tegenstanders als de politie als obstakel zou worden ervaren en zij wisten dat zij doelwit konden worden, maar de politie ging er in het inzetplan vanuit dat zichtbaarheid zou zorgen voor een de-escalerende werking.”
Met de blik van toen, ook de naam van dit rapport, waren de keuzes en de inschatting van de politie goed uitlegbaar, concludeerde Berenschot. “De inzet paste goed bij het aantal tegenstanders dat werd verwacht; er stond ook een paraat peloton klaar,” zei Verheul. “Het is wel een gemiste kans dat de politie in de aanloop naar de bijeenkomst het contact met Opera liet verlopen via de organisatie van de Eritrese bijeenkomst. Hierdoor was de politie zelf niet op de hoogte van de andere activiteiten die tegelijkertijd plaatsvonden in het zalencentrum.” Het ging om een bruiloft en een kinderfeestje.
Niet gerust
“Dit mag nooit meer gebeuren in onze stad,” zei raadslid Rachid Guernaoui (Hart voor Den Haag). “Goed dat er onderzoek is gedaan, maar er is helemaal geen rekening gehouden met de internationale context. Er was geen enkel overleg en afstemming vooraf.” Marieke van Doorn (D66) en Fatima Faïd (Haagse Stadspartij) plaatsten vraagtekens bij de risico-inschatting die de politie toentertijd heeft gemaakt. Van Doorn: “Ondanks alle verbeterstappen is onze fractie er niet gerust op dat een dergelijke situatie niet weer kan voor komen. Vanuit de Federatie zijn meerdere bezorgde e-mails gestuurd naar de gemeente. Hoe kan het zijn dat deze niet hebben bijgedragen aan het informatiebeeld? Hoe kan de politie er zo naast hebben gezeten?” Faïd: “De politie Rijswijk is onderdeel van Haaglanden en daar liep het eerder ook uit de hand. Ik vind het daarom ook een beetje gek dat de politie dacht dat het allemaal zou meevallen.”
Op welke wijze de politie risicoanalyses maakt, was geen onderdeel van het onderzoek. “Maar een sectie ME en een peloton achter de hand is niet gering; bij een gemiddelde voetbalwedstrijd wordt minder politie ingezet,” vulde een van de onderzoekers aan.
Zachte heelmeesters maken stinkende wonden
VVD’ster Lotte van Basten Batenburg was desondanks kritisch over het aantal agenten dat op de been was. “Er was te weinig politie aanwezig en de opschaling duurde te lang. Het grootste deel van de politiemacht was er ook pas toen de ergste aanval was gestopt.”
De conclusies en de analyse uit het onderzoek vindt de VVD te omzichtig. “Zachte heelmeesters maken stinkende wonden. Het was niet bekend dat er nog meer feesten waren in het zalencentrum en hoeveel aanvallers er zouden komen. Dat hadden aanleidingen moeten zijn om zich voor te bereiden op meerdere, slechtere scenario’s. Het informatiebeeld van de burgemeester was verre van compleet,” aldus Van Basten Batenburg.
‘Nooit eerder vertoond’
“Wat er is gebeurd is afschuwelijk. Dat mag nooit meer gebeuren,” zei burgemeester Van Zanen. Op basis van de informatie die destijds met hem werd gedeeld zag hij geen reden om de bijeenkomst te verbieden. “Daar was toen geen aanleiding voor. Dat informatiebeeld was opgesteld door experts die ook de situatie in Rijswijk hebben gedaan.
Maar er kwamen niet tientallen mensen, maar driehonderd personen, die zeer gecoördineerd en bewapend waren, op de bijeenkomst af die zich tegen de politie hebben gekeerd. Dat is nooit eerder vertoond,” legde de burgemeester uit. “Als wij dat allemaal hadden geweten, hadden we ervoor gezorgd dat er ook contact was gelegd met het zalencentrum. Ook had de internationale context bij de analyse betrokken moeten zijn. Dat gaat voortaan wel gebeuren in dit soort situaties.”
Van Zanen zei verder er ‘gerust op te zijn’ dat dergelijke excessen in de toekomst niet meer gaan. “Het is nu strakker geregeld: onder meer door de instelling van een wekelijks overleg met de politie over geplande bijeenkomsten en evenementen die eraan komen,” aldus Van Zanen, die dat in december al aan de raad toezegde. Ook komt de driehoek eerder en vaker bijeen als het gaat om (mogelijke) risicovolle bijeenkomsten, evenementen en demonstraties. Voorbeelden hiervan zijn de verschillende pro-Palestina demonstraties, de bezetting van het gebouw van de Universiteit Leiden (Turfmarkt), het EK-voetbal 2024 en de jaarwisseling. Waar mogelijk wordt ook informatie opgehaald van andere bronnen om het informatiebeeld te vergroten, bij voorbeeld de NCTV en AIVD.
