Wethouder zwaar onder vuur over erfpacht
PvdA-wethouder Martijn Balster krijgt zware kritiek van raad en bewoners over zijn aanpak van het compleet uit de hand gelopen erfpachtdossier.
De gemoederen liepen in de raadsvergadering van donderdag 28 november zó hoog op, dat de VVD een motie van afkeuring tegen de wethouder indiende. De uitslag is er nog niet, want de stemmen staakten (22 tegen 22). De motie wordt nu in de volgende raadsvergadering opnieuw in stemming gebracht.
Als PVV-raadslid Nick Kaptheijns er was geweest, was de motie hoogstwaarschijnlijk aangenomen en was de politieke schade voor Balster nog groter geweest. De stemverhouding nu was een direct gevolg van het overstappen van twee raadsleden van PvdA en CDA naar Hart voor Den Haag. Anders was de motie verworpen met 24 tegen 22 stemmen. Net zoals eerder verschenen ook nu weer zeer kritische erfpachters voor inspraakmicrofoon. “Het beleid is op geen enkele manier redelijk of billijk,” zei M. Vollering.
Explosief dossier
De erfpacht is uitgegroeid tot een uitermate explosief dossier doordat de gemeente zich enerzijds heeft laten verrassen door de gevolgen van de gestegen rente en anderzijds duizenden verkeerde taxaties zijn uitgevoerd door externe taxateurs. Bij elkaar leidde dat tot extreme kostenstijgingen voor mensen ‘op erfpacht’.
Een en ander is bevestigd door een onafhankelijk onderzoek onder leiding van prof. Peter van Gool. Uit interne documenten, die Balster vrij moest geven na een verzoek van VVD’er Rutger de Ridder, blijkt dat Van Gool tijdens dat onderzoek te maken kreeg met ‘emotionele’ verwijten van de oude taxateurs, die weigerden hun fouten toe te geven, en met zwaar tegenstribbelende gemeenteambtenaren. Die beschuldigden Van Gool onder meer van een ‘vreemde en onwenselijke manier van werken’ omdat hij een stichting van gedupeerde erfpachters bij het onderzoek betrok.
“Schokkend dat de gemeente het onderzoek ondermijnde,” zei CU-fractievoorzitter Judith Klokkenburg. “Onacceptabel,” volgens De Ridder, die ook een totaal gebrek aan empathie met de erfpachters constateerde. “U was ongelukkig met dat onderzoek,” voegde Lesley Arp van de SP de wethouder nog toe. Maar Balster bleef stoïcijns volhouden dat hij ‘op afstand’ van het onderzoek was gebleven en dat de opgetreden spanningen niet meer waren dan een ‘intensief vakmatig proces’.
Schokkend dat de gemeente het onderzoek ondermijnde
Uitermate ongeloofwaardig
De meeste oppositiepartijen vonden het uitermate ongeloofwaardig allemaal, vooral ook de opmerking over het ‘afstand houden’. Dat kwam mede doordat Balster het vlak voor de raadsvergadering nog nodig achtte om in een mededeling aan de raad de strekking van een artikel in AD Haagsche Courant tegen te spreken. Dat stuk ging over het gedoe rond het onderzoek.
Balster kan zich nu geen enkele fout in het erfpachtdossier meer permitteren. Met een amendement en verschillende moties legde de raad nog even een paar zaken vast. Zo moeten op termijn ‘alle erfpacht(her)uitgiftes vanaf de zomer van 2021’ tegen het licht worden gehouden en moet mogelijk compensatie worden betaald. Ook moeten de erfpachters inzage kunnen krijgen in taxaties en berekeningen die op hun huizen betrekking hebben (de gemeente weigert dat tot nu toe). Verder werd vastgelegd dat de raad in een vroeg stadium over ‘taxatiesystematieken’ en keuzes wordt geïnformeerd. Naar de manier van taxeren loopt een onderzoek.
Schokken voorkomen
Omdat de 31.000 erfpachters met nu of later aflopende contracten veel te lang in onzekerheid zitten, door alle discussies en onderzoeken, stemde de raad wel unaniem in met Balsters voorstellen voor een aantal voorlopige maatregelen. Voor het rentepercentage wordt een gemiddelde van tien jaar aangehouden, om schokken te voorkomen. In de praktijk leidt dit tot een halvering van de percentages. Daarnaast kunnen erfpachters die in de problemen zijn gekomen uitstel van betaling van de canon aanvragen. Volgens de woordvoerders van de erfpachters zijn deze maatregelen onvoldoende.
Voorlopig is de discussie over de erfpacht nog niet afgelopen, want er komt nog een nieuw onderzoek aan naar het hele stelsel, dat vermoedelijk de eerste helft van het nieuwe jaar in beslag gaat nemen. Daarnaast is het niet uitgesloten dat Hart voor Den Haag en de VVD, als zij na de verkiezingen van 2026 gaan ‘regeren’ – de kans daarop is groot -, kiezen voor een gefaseerde afschaffing van het hele systeem. Dat zou de gemeente wel tientallen miljoenen euro’s aan inkomsten kosten.
