‘Zeer zorgwekkende’ toename van aantal explosies: drama Tarwekamp schrikt niet af
De verwoestende explosie aan de Tarwekamp lijkt niet af te schrikken. Sinds de dodelijke aanslag waren er al zeker dertien nieuwe explosies in de stad.
Steeds vaker worden in Nederland aanslagen met explosieven gepleegd. In 2021 waren er 212 explosies, het afgelopen jaar waren dat er meer dan 1100. De meeste incidenten vonden plaats in de Randstad, vooral in Amsterdam, Rotterdam en Den Haag.
De afdeling Intelcel Excessief Geweld van de politie-eenheid Den Haag registreerde in 2023 in totaal 55 explosies in de stad. In 2024 ging het om minstens 85 explosies. De politie maakt later deze week de exacte cijfers bekend. Het bekendste voorbeeld is de explosie op een bedrijfspand aan de Tarwekamp op 7 december vorig jaar, waarbij zes mensen omkwamen en vier anderen gewond raakten.
Geschrokken
“Ik ben geraakt door wat er op de Tarwekamp is gebeurd,” zei een verdachte van eerdere explosies in Den Haag eind vorig jaar tijdens de rechtszaak tegen hem en drie medeverdachten. Een ander gaf aan ‘enorm geschrokken’ te zijn.
Toch lijkt het drama in Mariahoeve geen afschrikkende werking te hebben. Uit een analyse van deze krant op basis van 112-meldingen (zie kader) blijkt dat er sinds die aanslag al minstens dertien keer een explosief afging bij woningen, bedrijven en auto’s in Den Haag. Twee weken na de fatale aanslag aan de Tarwekamp was het op 21 december raak bij een woning aan de Zilvermeeuwlaan. In 2025 moesten naast woningen ook horecazaken, een juwelier en een kapperszaak eraan geloven.
Vergissing
Zaterdagnacht, rond 00.45 uur, ontstond er brand bij een auto aan de Govert Bidloostraat, vermoedelijk door vuurwerk. Drie minuten later was het een paar straten verderop ook raak bij een woning aan de Edisonstraat. Mogelijk gaat het in dit laatste geval om een vergissing: dinsdagochtend werd een pand in ’s-Gravenzande met hetzelfde huisnummer en dezelfde straatnaam getroffen.
Voor een paar honderd euro voeren de jongeren de opdracht uit
Afgelopen dinsdagochtend was het wéér raak bij een voertuig aan de Govert Bidloostraat. De politie meldt dat de incidenten aan de Govert Bidloostraat en de Edisonstraat in ’s-Gravenzande mogelijk verband houden met elkaar.
Jonge daders
Uit recent politieonderzoek blijkt dat de motieven van daders uiteenlopen. Zo’n 20 procent van de aanslagen komt voort uit conflicten binnen de drugswereld; criminelen gebruiken explosies om rivalen of wanbetalers onder druk te zetten. Bijna een derde van de incidenten heeft geen link met het criminele circuit. Achter deze gevallen gaan met name relationele conflicten schuil, zoals familieruzies. In ongeveer 40 procent van de gevallen blijft het motief onduidelijk.
Vorig jaar werden landelijk meer dan 500 verdachten van explosies opgepakt. Opvallend is hun jonge leeftijd. Uit het politieonderzoek blijkt dat jongeren – sommigen pas 14 jaar oud – via sociale media geronseld worden om explosieven te plaatsen. Voor een paar honderd euro voeren ze de opdracht uit. Hierbij wordt soms een ‘geweldsmakelaar’ ingeschakeld als tussenpersoon. Voor de opsporingsdiensten is het een uitdaging te achterhalen wie de opdrachtgevers zijn.
De toename van explosies is zeer zorgwekkend
Dat is wel gelukt in het geval van de twee explosies in Den Haag op oudejaarsdag 2023, bij een appartementencomplex aan de Wolmaransstraat en een woning aan de daar vlakbij gelegen Kempstraat. Een 32-jarige man is afgelopen maand veroordeeld tot zes jaar cel, omdat volgens de rechter is bewezen dat hij vanuit de gevangenis opdracht heeft gegeven voor de aanslag. Drie ‘onderopdrachtgevers’ zouden ‘2 boys’, van wie er in ieder geval één minderjarig was, hebben geregeld om de bommen te plaatsen.
Landelijke aanpak
Op 20 januari werden tijdens een landelijke actie vijftien verdachten, in de leeftijd van 14 tot 24 jaar, gearresteerd voor explosies in Den Haag, Rotterdam en Zandvoort. Een van hen zou zijn betrokken bij een ontploffing aan de Laan van Deelen in de Haagse wijk Ypenburg. Daarvoor zijn inmiddels tien mensen opgepakt.
De gemeente kan na een explosie ‘bestuurlijke maatregelen’ nemen voor de veiligheid van omwonenden, zoals de tijdelijke sluiting van woningen en bedrijfspanden. Zo werden in 2024 zes woningen, tien horeca-inrichtingen en zeven overige bedrijfspanden gesloten na een explosie. In 2023 ging het om acht panden en één woning. Ook kan cameratoezicht worden ingesteld. Dat gebeurde zowel in 2024 als in 2023 vier keer. Burgemeester Jan van Zanen noemt de toename van explosies ‘zeer zorgwekkend’. “Het is een landelijk fenomeen dat ook in Den Haag zichtbaar is, vandaar dat er ook een landelijke aanpak is.”
Taskforce
Vanwege de explosiegolf heeft het kabinet een speciale taskforce opgericht, het ‘Landelijk Offensief Tegen Explosies’. Het Openbaar Ministerie, het ministerie van Justitie en Veiligheid, de politie, de gemeenten, het bedrijfsleven, verzekeraars en woningcorporaties werken hierin samen. Vorige week kwamen alle betrokken partijen voor de tweede keer samen. “Er zijn acties uitgezet op drie lijnen,” vertelt de woordvoerder van Carola Schouten, burgemeester van Rotterdam en voorzitter van de taksforce. “De interventies zijn gericht op het verstoren van het gemak waarmee aan zwaar vuurwerk te komen is, de ontmoediging van de veelal jonge gasten die aanslagen uitvoeren en het oproepen van de maatschappij om het te melden als er iets verdachts gezien of gehoord is. Helaas laat dit zich niet direct meten in een afname van het aantal explosies.”
Cijfers en definitie
Er bestaat enige onduidelijkheid over het exacte aantal incidenten met explosies in Nederland. Het openbare dataportaal van de politie schaart onder explosies ook brandstichtingen. Het Landelijk Forensisch Coördinatie Team (LFCT), dat een aparte registratie bijhoudt, rekent aanslagen met molotovcocktails dan weer niet mee. Terwijl dat in 2022 nog een veelgebruikte methode was bij explosies in Den Haag, waardoor die cijfers een vertekend beeld geven. Ook plofkraken op geldautomaten worden meegerekend in de cijfers van het LFCT. In de handmatige telling van deze krant is alleen het aantal explosies bij woningen, bedrijfspanden en auto’s meegerekend.
De redactie biedt u dit verhaal gratis aan. Meer Haagse verhalen? Neem een (proef)abonnement op weekkrant Den Haag Centraal. Elke donderdag in de bus. De krant is ook verkrijgbaar bij onze verkooppunten.
