Daklozen harder aangepakt, maar hulp ontbreekt: ‘Politie treedt steeds harder op’
Het aantal daklozen in Den Haag groeit, maar zorg en opvang zijn ondermaats. Tegelijk worden veel meer boetes opgelegd. Straatkrantverkoper Mo moest een fors deel van zijn spaargeld inleveren.
“Yawn!” Mo begroet een van zijn vaste klanten in het Arabisch. Klant Younes Rahimi komt kijken hoe het met Mo gaat. In diverse media las hij dat een straatkrantverkoper op het Noordeinde was meegenomen naar het politiebureau. Rahimi wist direct dat dat bericht over Mo ging. “Er staat namelijk maar één straatkrantverkoper op het Noordeinde.”
Mo zegt al dertig jaar illegaal in Nederland te wonen, al negentien jaar verkoopt hij kranten. De politie nam Mo mee omdat hij niet in het bezit is van een identiteitsbewijs. Toen de straatkrantverkoper werd gearresteerd, legde de politie beslag op al zijn bezittingen. Inclusief de 31.800 euro die Mo de afgelopen jaren had gespaard. Rahimi en veel andere klanten hebben kritiek op de politie. “Hij wordt nu misschien wel geassocieerd met crimineel gedrag. Maar dat is totaal niet het geval. In welke tijd kan hij crimineel zijn? Hij staat hier elke dag van de vroege ochtend tot de late middag,” stelt Rahimi.
Achterhouden
Judith Eykelenboom, coördinator bij het Straatnieuws en redacteur van deze krant, was geschokt toen ze het nieuwsbericht voorbij zag komen. “Er werd gesuggereerd dat hij op illegale wijze aan het geld was gekomen.” Eykelenboom vertelt hoe de straatkrantverkoper het bedrag kon sparen. “Hij staat nu negentien jaar op het Noordeinde. Dat is een plek waar veel beterbedeelde mensen langskomen. Onder die mensen is hij gezien, hij krijgt daarom regelmatig fooi.”
De politie houdt het geld nog steeds achter. Schriftelijk laat de afdeling voorlichting weten dat het kapitaal gebruikt wordt als ‘waarborgsom’. ‘Die zal worden teruggegeven na vertrek van de straatkrantverkoper.’
De politie treedt de laatste tijd steeds harder op tegen onze verkopers
Dat het geld wordt achtergehouden, is tamelijk uniek, zegt advocaat Peter van Schijndel. Hij is gespecialiseerd in asiel- en vluchtelingenrecht en werkt bij advocatenkantoor Nolet. Van Schijndel legt uit dat het vaker voorkomt dat een bedrag ter grootte van een vliegticket naar het thuisland wordt achtergehouden. “Het inhouden van een waarborgsom ter hoogte van de kosten van het vertrek valt te begrijpen, en dat mag. Maar dat beloopt geen dertigduizend euro.”
Trend
Volgens Eykelenboom past de arrestatie in een trend. “De politie treedt de laatste tijd steeds harder op tegen onze verkopers. We zien dat er veel meer boetes worden uitgedeeld dan voorheen.” Stichting Straat Consulaat deelt die observatie. Medewerker Jeroen Melchior ondersteunt dak- en thuislozen wanneer ze een boete krijgen. Samen met strafrechtadvocaat Ineke van den Brûle heeft de organisatie de afgelopen drie jaar tussen de 130 en 150 keer bezwaar gemaakt tegen de uitgedeelde boetes. Van den Brûle: “De meeste boetes zijn voor slapen op de weg, zich zonder redelijk doel bevinden in een portiek, het in de openbaarheid hebben van een open blikje bier en het niet kunnen tonen van een identiteitsbewijs.”
Op dat laatste na zijn dit allemaal overtredingen van de Algemene plaatselijke verordening van de gemeente. De meeste boetes gaan bij de rechter van tafel. Steeds meer dakloze mensen weten de weg te vinden naar de juridische hulp van Straat Consulaat, vertelt Melchior. “Maar niet iedereen die een boete heeft, komt uiteindelijk bij ons.”
Opvangplekken
Het aantal boetes voor dak- en thuislozen is het afgelopen jaar gestegen, meldt een gemeentewoordvoerder. Alleen het aantal boetes voor buiten slapen is gedaald. ‘Het gemeentelijke beleid is erop gericht dak- en thuisloze mensen allereerst naar hulp, zorg en opvang te begeleiden.’ Wanneer de hulp niet werkt en de overlast blijft, wordt er niet bekeurd voor het buiten slapen maar voor de overlast. Dat verklaart de stijging van het totale aantal boetes.
De gemeente moet veel meer zicht krijgen op hoeveel daklozen Den Haag telt
Tegelijk lijken daklozen alleen op straat te kunnen slapen. Momenteel zijn er voor deze groep van 3057 mensen slechts 455 vaste opvangplekken, blijkt uit het rapport Beleidskader Aanpak Dakloosheid. In programmarekeningen van eerdere jaren is te zien dat er vooral werd geïnvesteerd in preventiemaatregelen tegen dakloosheid. In de meest recente programmarekening wordt voor het eerst gesproken over ‘bouwkundige aanpassingen’ van de bestaande winteropvanglocaties. Wat daarmee wordt bedoeld, is onduidelijk, vertelt D66-raadslid Marijke Mostert. “Je zou daaruit kunnen opmaken dat er meer opvanglocaties bij komen, maar hoe het precies zit, is nog onbekend.”
Een gemeentewoordvoerder laat weten dat er noodbedden worden gebruikt bij acute situaties. Ook zijn er tijdelijke opvanglocaties in hotels. Maar de gemeente geeft aan te blijven inzetten op preventie. ‘Met alleen passende opvangplekken kom je er echter niet. Er moet juist wat worden gedaan aan de oorzaken van dakloosheid. Denk hierbij aan de aanpak van de woningnood.’ Raadslid Mostert oppert om de ongebruikte woonruimte in Den Haag in te zetten. “Door bijvoorbeeld huizen te splitsen. Of door de kostendelersnorm (korting op de uitkering bij samenwonen, red.) tijdelijk te versoepelen.”
Telling
Nog altijd is onduidelijk hoe groot de groep dak- en thuislozen precies is. Uit cijfers van 2023 blijkt dat het gaat om 3057 personen, een verdubbeling ten opzichte van het jaar daarvoor. Maar de cijfers zijn onvolledig. De schatting wordt gemaakt op basis van mensen die zich melden bij het Daklozenloket, voor de permanente winteropvang en de winterkouderegeling, en met de registraties van het straatteam, een combinatie van hulpverlenende partijen.
Ik doe dit niet zozeer voor het geld
Arbeidsmigranten en illegale inwoners, zoals Mo, worden zo niet meegeteld. De gemeente streeft al langere tijd naar een nieuw telsysteem (de zogenaamde ETHOS-telling), waarbij een duidelijker beeld ontstaat. Maar dat moet nog worden toegepast. “De gemeente moet veel meer zicht krijgen op hoeveel daklozen Den Haag telt,” aldus Mostert.
Klanten
Nu de zon hoger staat, verplaatst Mo zich van de linkerzijde van het Noordeinde naar de schaduw aan de rechterkant. Veel mensen maken een kort praatje met de straatkrantverkoper. Een jonge vrouw, gekleed in een bloemetjesjurk, een sporttrui en witte gympen, overhandigt hem twintig euro. Een man in pak geeft vijf euro. En opeens is daar minister-president Mark Rutte. Hij loopt in sneltreinvaart langs en doneert een euro. “Leuk je weer te zien. Dag, dag!”
Een enkele passant loopt Mo voorbij. Maar dat doet de straatkrantverkoper geen pijn. Hij haalt zijn schouders op, blijft lachen en neemt een houding aan die ‘ach ja’ lijkt te betekenen. Af en toe neemt hij een slok uit zijn beker ijswater die de Coffee Company hem elke dag gratis verstrekt. “Ik doe dit niet zozeer voor het geld. Sommige dagen verdient het lekker, maar andere dagen verdient het een stuk minder lekker. Dat doet mij niet per se iets. Ik vind het vooral leuk om te praten met mijn klanten.” En, o ja, hij is niet van plan Den Haag te verlaten.
De redactie biedt u dit verhaal gratis aan. Meer Haagse verhalen? Neem een (proef)abonnement op weekkrant Den Haag Centraal. Elke donderdag in de bus. De krant is ook verkrijgbaar bij onze verkooppunten.
